Μάθημα 7: H διαμόρφωση του αναγλύφου στην Ευρώπη.
Σε αυτή την υποενότητα θα μάθουμε:
- Να περιγράφουμε τη σημασία του νερού για τον πλανήτη.
- Να εξηγούμε την κατανομή του νερού στη Γη.
Οι ενδογενείς δυνάμεις δημιουργούν τα βουνά της Ευρώπης. Αντίθετα, οι εξωγενείς δυνάμεις, όπως το νερό με τις διάφορες μορφές του (βροχή, χιόνι, πάγος, παγετώνες κτλ.), ο άνεμος και οι ζωντανοί οργανισμοί, «κατατρώγουν» τα βουνά, αλλάζοντας συνεχώς το ανάγλυφο της Ευρώπης στο πέρασμα του χρόνου.
Σχηματίστηκε κατά τμήματα και σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα.
Η Ευρώπη χωρίζεται σε 4 διαφορετικές Γεωτεκτονικές ενότητες, καθεμία από τις οποίες έχει τη δική της ηλικία:
- Η Αρχαιοευρώπη σχηματίστηκε κατά το Προκάμβριο Επειδή στην περιοχή αυτή δεν είχαμε τεκτονικά γεγονότα για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, η διάβρωση την έχει μετατρέψει σε πεδιάδα.
- Η Παλαιοευρώπη δημιουργήθηκε κατά δημιουργήθηκε η Καληδόνια Ορογένεση.
- Η Μεσοευρώπη , η πτύχωση που δημιούργησε τα βουνά αυτής της περιοχής είναι η Ερκύνια ή Βαρίσκια και
- Η Νεοευρώπη. Αυτές οι περιοχές αναδύθηκαν από το νερό, με την Αλπική Πτύχωση, και έτσι δημιουργήθηκαν τα βουνά τους. Τα ψηλά και απότομα βουνά της,επειδή είναι σχετικά “πρόσφατα”, δεν έχουν ακόμη διαβρωθεί αρκετά, ώστε να χάσουν ύψος και να εξομαλυνθούν.
- Οι τελευταίοι παγετώνες στην Ευρώπη
Ο πλανήτης μας πολλές φορές στο παρελθόν πέρασε παγετώδεις φάσεις, δηλαδή γεωλογικές περιόδους κατά τις οποίες η θερμοκρασία της Γης έπεφτε αρκετά και πάγοι πάχους εκατοντάδων μέτρων (παγετώνες) σκέπαζαν μεγάλα τμήματα της επιφάνειάς της. Ανάμεσα σε δύο παγετώδεις φάσεις η θερμοκρασία ανέβαινε και οι πάγοι έλιωναν. Κατά τη διάρκεια της Τεταρτογενούς περιόδου, την οποία διανύουμε, η Ευρώπη πέρασε πέντε παγετώδεις περιόδους.
Η πλέον κοντινή χρονικά στην εποχή μας έληξε περίπου το 10.000 π.Χ. και σήμερα βρισκόμαστε σε μια μεσοπαγετώδη περίοδο. Οι παγετώνες επηρέασαν καθοριστικά το ανάγλυφο της βόρειας Ευρώπης, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τα νορβηγικά φιόρδ, ενώ το λιώσιμο των πάγων της τελευταίας παγετώδους φάσης δημιούργησε, μεταξύ άλλων, τη Βαλτική και την Αδριατική θάλασσα.