Μάθημα 30: Τα χαρακτηριστικά του πληθυσμού της Ευρώπης
Σε αυτή την υποενότητα θα μάθουμε:
- Να περιγράφουμε την κατανομή του πληθυσμού της Ευρώπης.
- Να εξηγούμε το δημογραφικό πρόβλημα των Ευρωπαίων.
- Να εξηγούμε τις αιτίες της μετανάστευσης προς στην ήπειρό μας.
Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της Ευρώπης είναι
- η μεγάλη μέση πληθυσμιακή πυκνότητα σε σχέση με αυτήν άλλων ηπείρων,
- η ανομοιόμορφη κατανομή του πληθυσμού στον ευρωπαϊκό χώρο,
- το υψηλό ποσοστό αστικοποίησης,
- το έντονο δημογραφικό πρόβλημα και
- το ισχυρό μεταναστευτικό ρεύμα τόσο μεταξύ των κρατών στο εσωτερικό της ηπείρου όσο και από γειτονικές ηπείρους προς την Ευρώπη.
Πρώτο χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι η μεγάλη μέση πληθυσμιακή πυκνότητά του σε σχέση με αυτήν των άλλων ηπείρων. Η πυκνότητα του πληθυσμού μιας χώρας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι το κλίμα, η απόσταση από τη θάλασσα, το υψόμετρο, το είδος του εδάφους, η ύπαρξη γλυκού νερού, το πλούσιο υπέδαφος, οι πόλεμοι κ.ά.
Δεύτερο χαρακτηριστικό του πληθυσμού όλων των ευρωπαϊκών χωρών είναι η αστικοποίηση, δηλαδή η συγκέντρωση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού στις πόλεις. Πιο συγκεκριμένα, σχεδόν τα τρία τέταρτα των Ευρωπαίων ζουν σε αστικές περιοχές και μόνο το ένα τέταρτο ζει στις υπόλοιπες περιοχές κάθε χώρας (ημιαστικές, αγροτικές). Αυτό συμβαίνει γιατί οι πόλεις προσφέρουν περισσότερες ευκαιρίες εργασίας, μόρφωσης, παροχής υπηρεσιών υγείας κτλ. από τις κωμοπόλεις ή τα χωριά της υπαίθρου.
Η σημασία της προστασίας των γεννήσεων.
Τρίτο χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι το έντονο δημογραφικό πρόβλημα. Η Ευρώπη αποτελεί την περιοχή του πλανήτη όπου γεννιούνται τα λιγότερα παιδιά. Κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 10 γεννήσεις ανά 1.000 Ευρωπαίους, όταν στη Βόρεια Αμερική οι γεννήσεις είναι 15 και στην Αφρική 40. Λόγω της υπογεννητικότητας αναμένεται μείωση του πληθυσμού αρκετών ευρωπαϊκών χωρών στις δεκαετίες που έρχονται. Αυτό θα συμβεί γιατί η απλή αναπλήρωση του πληθυσμού μιας χώρας απαιτεί δείκτη γονιμότητας 2,1 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ σήμερα ο μέσος ευρωπαϊκός δείκτης γονιμότητας έχει πέσει στο 1,4.
Η μείωση της αναλογίας των νεαρών ατόμων στον ευρωπαϊκό πληθυσμό (ως αποτέλεσμα της μείωσης των γεννήσεων) και η αύξηση της αναλογίας των ηλικιωμένων ατόμων (ως αποτέλεσμα των καλύτερων συνθηκών ζωής κ.ά.) συνθέτουν το δημογραφικό πρόβλημα, το οποίο, με τη σειρά του, προκαλεί πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Τέταρτο χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού πληθυσμού είναι η μετανάστευση. Το έντονο δημογραφικό πρόβλημα του συνόλου σχεδόν των χωρών της Ευρώπης έχει δημιουργήσει την ανάγκη εισαγωγής εργατικού δυναμικού από άλλες ηπείρους (μετανάστες). Εκτιμήσεις λένε ότι η Ευρώπη έχει ανάγκη εισαγωγής τουλάχιστον πέντε εκατομμυρίων μεταναστών κάθε χρόνο, προκειμένου να καλύψει παραγωγικές και άλλες ανάγκες της και να στηρίξει τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά της συστήματα.
