H περίπτωση της λίμνης Aράλης
Το 1960 η Αράλη ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη λίμνη στον κόσμο. Κάλυπτε έκταση 67.400 τετρ. χλμ., δηλαδή έκταση μεγαλύτερη από τη μισή Ελλάδα.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 θεωρήθηκε από την τότε σοβιετική ηγεσία ότι τα νερά της λίμνης «πήγαιναν χαμένα».Έτσι, αποφασίστηκε η εκτροπή των δύο ποταμών που τροφοδοτούσαν τη λίμνη και η χρήση των νερών τους για την καλλιέργεια βαμβακιού.
Η επιφάνεια της λίμνης έχει μειωθεί στο μισό, ενώ η ποσότητα του νερού της έχει μειωθεί κατά τα δύο τρίτα.
Η δορυφορική φωτογραφία στα αριστερά χρονολογείται στο 1989, ενώ η φωτογραφία στα δεξιά τραβήχτηκε το 2014 από δορυφόρο της NASA.
Γύρω από τη λίμνη υπήρχε κάποτε μια προσοδοφόρα βιομηχανία αλιείας και δέρματος μοσχοπόντικα. Οι πόλεις που χτίστηκαν γύρω από την τεράστια λίμνη ήκμασαν, καθώς μόνο η αλιεία παρείχε περισσότερες από 40.000 θέσεις εργασίας αλλά και το ένα έκτο των αλιευμάτων που εφοδίαζε την Σοβιετική Ένωση.
Η Αράλη ήταν ένας μοναδικός βιότοπος με ποικιλία ειδών ανάλογη με αυτή της Αφρικής. Στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης ζούσαν:
500 είδη πουλιών,
200 είδη θηλαστικών και
100 περίπου είδη ψαριών,
χιλιάδες είδη εντόμων και ασπονδύλων
πολλά από τα οποία ήταν ενδημικά. Αυτή τη στιγμή μόνο 32 είδη θηλαστικών και 160 είδη πουλιών παραμένουν στην περιοχή.
Τα νερά που υποχώρησαν έδωσαν τη θέση τους σε ξηρά ή σε έλη.
« “Ο καιρός άλλαξε. Πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, το κλίμα άλλαξε, τα καλοκαίρια έγιναν πιοζεστά και οι χειμώνες πιο ψυχροί”, δηλώνει ο δήμαρχος του Μουινάκ. “Οι άνθρωποι είναι άρρωστοι και νιώθουν συνεχώς το αλάτι στα χείλη και στα μάτια τους. Η αποκάλυψη του πυθμένα έχει και επιπτώσεις παγκόσμιας εμβέλειας. Σαράντα τρία εκατομμύρια τόνοι αλατιού, που κάποτε ήταν εγκλωβισμένοι στο νερό της λίμνης, μεταφέρονται σταδιακά με τον αέρα μέχρι τον Αρκτικό Ωκεανό κάθε χρόνο, επιτείνοντας (κατά μικρό ποσοστό) το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής. Όταν φυσούν δυνατοί άνεμοι, το αλάτι που σηκώνεται από την επιφάνεια είναι ικανό να μπουκώσει τα καρμπιρατέρ των αυτοκινήτων, ενώ τα υψηλά ποσοστά καρκίνου του οισοφάγου αλλά και η υψηλή παιδική θνησιμότητα στην περιοχή αποδίδονται στην ίδια αιτία”».
Οι ανεμοθύελλες που συχνά πλήττουν την περιοχή μεταφέρουν υπολείμματα από φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνταν παλιότερα στις καλλιέργειες βαμβακιού, καθώς και άλλες ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν από τους Σοβιετικούς το 1950….
Ήδη ατό το 2000, ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, UNESCO, ανέπτυξε ένα πρόγραμμα διάσωσης της περιοχής που έως το 2025 θα έχει τροφοδοτήσει εκ νέου με νερό την αποξηραμένη λίμνη. Το 2005 η Παγκόσμια Τράπεζα χρηματοδότησε την κατασκευή ενός φράγματος και το σχέδιο αποκατάστασης ξεκίνησε από το Καζακστάν. Από τότε τα επίπεδα νερού έχουν αυξηθεί κάπως και η αλμυρότητα έχει εξασθενήσει λίγο.
Χωρίς ωστόσο μια γενικευμένη προσπάθεια αποκατάστασης του νερού της Αράλης και της ευρύτερης περιοχής ειδικοί κάνουν λόγο για την ολοσχερή αποξήρανση της λίμνης τα επόμενα χρόνια, καθιστώντας αυτή την τροπή, ως μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές που προξένησε ο άνθρωπος….