Ήταν άνοιξη (κι αυτό αποδεικνύεται από σπόρους και γυρεόκοκκους, που βρέθηκαν στην ηφαιστειακή τέφρα) του 1.613 π.Χ., όταν έγινε η μεγαλύτερη έκρηξη ηφαιστείου, που έχει γνωρίσει η Ανθρωπότητα τα τελευταία τουλάχιστον 10.000 χρόνια, η οποία κατάστρεψε ολοσχερώς τη Θήρα και τα κοντινά νησιά σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων.
Από την έκρηξη σηκώθηκαν παλιρροϊκά κύματα, τα οποία σάρωσαν τις ακτές των κοντινών νησιών και της βόρειας Κρήτης. Αυτά κατέστρεψαν μεν κάποιους παραθαλάσσιους οικισμούς, δεν μπορεί να προκάλεσαν όμως, την έναρξη της παρακμής του Μινωικού Πολιτισμού, σύμφωνα με τον ηφαιστειολόγο δρ Γιώργο Βουγιουκαλάκη, ερευνητή του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.) και αντιπρόεδρο της Εταιρείας Στήριξης Σπουδών Προϊστορικής Θήρας.
Τι ισχύος ήταν αυτή η έκρηξη ; Τι στοιχεία έχουμε;
Ήταν τεράστια. Ήταν η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη, που γνώρισε ποτέ η Ανθρωπότητα. Σαν να ήταν πολλές βόμβες Χιροσίμα μαζί. Τα πρώτα εικοσιτετράωρα, της έκρηξης σταμάτησε κάθε είδος ζωής σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων! Στην συνέχεια, αρχίζουν τα «τσουνάμι».
Η πρώτη έρευνα που έγινε, για να εντοπισθεί η ισχύς της έκρηξης ήταν, όπως πάντα, στην ξηρά. Αλλά τα στοιχεία για το μέγεθός της, προέρχονται κυρίως από τον υποθαλάσσιο χώρο γύρω από την Σαντορίνη. Τα στοιχεία της ξηράς είναι ο όγκος του μάγματος, που παρήγαγε και ενώ το 2005 εκτιμούσαμε, ότι ο όγκος αυτός ήταν 30 κυβικά χιλιόμετρα, τα έτη 2006 και 2007 μια νέα καλή έρευνα μας έδειξε 60 κυβικά χιλιόμετα πράγμα που αλλάζει πολλά πράγματα, όπως τα « τσουνάμι», στα οποία είχαν αναφερθεί τόσο ο κ. Μαρινάτος, όσο και ο κ. Γαλανόπουλος, αλλά δεν μπορούσαμε να τα τεκμηριώσουμε επακριβώς. Σήμερα όμως, είμαστε σε θέση να επιβεβαιώσουμε, ότι υπήρξαν «τσουνάμι», τα οποία όμως, δεν ξεπερνούσαν τα 10 μέτρα ήταν δηλαδή μεσαίου μεγέθους. Η έρευνα υπαίθρου, που έγινε στην Κρήτη, έδειξε, ότι τα κύματα είχαν ύψος γύρω στα 8 μέτρα. Το Αιγαίο, μπορεί να είναι Αρχιπέλαγος, αλλά είναι κλειστή θάλασσα και δεν ευνοούνται τα μεγάλα κύματα. Η μοντέρνα κοινωνία, έζησε την έκρηξη του Πιρατούντο, που είναι 20 φορές μικρότερη της Σαντορίνης, όπως και εκείνη του Ταμπόρα, που έχει καταγραφεί στους ιστορικούς χρόνους και είναι ακόμη μικρότερη.